روش نگهداری فرش و مناطق فرشبافی ایران

غبارگیری فرش

1.غبارگیری دستی

-فرش‌های نوبافت: پهن کردن فرش روی شبکۀ توری فلزی و ضربه زدن با چوب به پشت فرش

-فرش‌های قدیمی: غبارگیری دستی برای فرش‌های کهنه ممنوع است.

استفاده از برس‌های نرم و کشیدن جاروبرقی (حفظ فاصلۀ مناسب بین نوک مکنده با سطح فرش)

2. غبارگیری ماشینی

-دستگاه‌های قدیمی: با برس‌های مخصوص داخل دستگاه پرز فرش شانه می‌شود سپس به وسیلۀ محورهای استوانه‌ای با نوارهای پلاستیکی یا برزنتی ضربات مکرّر به پشت فرش وارد می‌شود.

-دستگاه‌های جدید: شبیه ماشین لباسشویی بزرگ که غبار فرش را با حرکت دورانی خارج می‌کند.

شستشوی فرش

1.شستشوی نقاط تیره و چرک فرش به وسیلۀ برس‌های بزرگ دستگاه قالیشویی

2.رها کردن قالی داخل حوضچه‌های بزرگ برای خارج شدن مواد شوینده

3.قرار دادن قالی داخل دستگاهی شبیه سانتریفوژ برای خارج کردن آب

4. خشک کردن قالی در هوای آزاد یا در گرمخانه

نکته‌های مهم برای شستن قالی

1.شستشو روی سطح سفت (مانند موزاییک یا سنگ) انجام شود.

2.از دوش‌های آب‌فشان برای خیس کردن فرش استفاده شود.

3.مواد شوینده باید خنثی باشد (محیط‌های اسیدی یا قلیایی شدید به فرش آسیب می‌رسانند). استفاده از پودرهای شوینده نیز الیاف را خشک و شکننده می‌کند و باعث پوسیدگی آن می‌شود.

4.به دلیل ثابت نبودن رنگ برخی فرش‌ها، آنها را در حوضچه‌هایی با مواد مخصوص قرار می‌دهند تا رنگ الیاف نسبتاً ثابت شود.

5.پس از استفاده از مواد سنتی برای شستشوی فرش باید آن را به دقت آبکشی کرد تا ناخالصی موجود در مواد با نفوذ به پرز فرش باعث آسیب آن نشود.

6.برای آب‌گیری در صورت نبودن دستگاه، به وسیلۀ برس یا پارو آبگیری کنید.(برای قالی‌های قدیمی نباید فشار زیادی وارد کرد)

7.برای خشک کردن فرش در هوای آزاد آن را کاملاً پهن کنید چون لوله کردن یا تا کردن باعث کیسی و به مرور پوسیدن آن قسمت می‌شود.

8.برای خشک کردن فرش با رنگ غیرثابت آن را آویزان نکنید زیرا:

الف.مقدار آب باقی مانده به سمت پایین حرکت کرده و رنگ‌های ناپایدار را نیز حرکت می‌دهد.

ب.به دلیل فشار زیاد به چلۀ فرش ممکن است باعث پارگی آن شود.

9.پساب فرش پس از آبکشی باید کاملاً صاف و تمیز باشد.

10.در صورت قلیایی بودن فرش(استفادۀ زیاد از مواد قلیایی هنگام رنگرزی) می‌توان با اندکی آب و اسید 1 تا 2% آن را خنثی کرد.

11.برای جلوگیری از رنگ‌پریدگی فرش پس از شستشوآن را در معرض نور مستقیم آفتاب قرار ندهید.

12.از شوینده‌های موجود در منزل برای شستن فرش استفاده نکنید. در صورت دسترسی نداشتن به کارگاه قالیشویی استفاده از شامپوی کودکان مناسب‌تر است.

13.برای رنگ‌برداری می‌توان از هیدروسولفیت با غلظت پایین استفاده کرد. موادی مانند سودسوزآور، دوسود یا سایر مواد قلیایی تأثیر نامطلوبی بر الیاف فرش گذاشته و از استحکام آن می‌کاهد.

دواشور کردن فرش

برای کهنه‌نمایی فرش:

-قالی‌های جوان و کاملاً نوبافت را می‌توان دواشور کرد.

-قالی را مدتی را در حوضچه ای با مواد مخصوص (مانند کلروهیدرو همراه کمی شوینده) قرار می‌دهند و سپس آبکشی می‌کنند تا لایه‌ای نازک از رنگ الیاف برداشته شود.

-با استفاده از ماشین‌های مخصوص فرش را ساییده و ریشه‌های سفید آن را با پوست گردو يا پوست انار تیره می‌کنند.

-برخی فرش را به مدت طولانی در معرض نور مستقیم آفتاب قرار می‌دهند.

نگهداری از فرش

1.قالی را کاملاً مناسب با اندازۀ اتاق تهیه کنید. تا کردن قسمت اضافه باعث ترک خوردن و آسیب دیدن آن می‌شود. (مثلاً برای فضای 5/3×5/2 از فرش با ابعاد 3×2 استفاده کنید)

2.فرش را روی زمین آهکی یا گچی پهن نکنید. درزها و شکاف سایر کفپوش‌ها را نیز بپوشانید تا محل زندگی حشراتی مانند بید نشود.

3.روی موکت یا کفپوش‌های پلاستیکی فرش پهن نکنید. الیاف موکت در مجاورت فرش محل خوبی برای زندگی حشرات هستند.

4.اگر از چند تخته فرش استفاده می‌کنید به نحوی آنها را پهن کنید که لبه‌ها یا قسمتی از آنها روی هم قرار نگیرد چون به مرور زمان باعث کیسی می‌شود.

5.هرگز قالی ابریشمی را به دیوار گچی نیاویزید. استمرار مجاورت گچ و ابریشم باعث پوسیدگی ابریشم می‌شود.

6.از قرار دادن مستقیم اجسام سنگین مانند مبل و میز و... روی فرش خودداری کنید. برای این کار از زیرپایه‌های مخصوص استفاده کنید.

7.فرش را پس از مدتی در محل خود جابجا کنید تا قسمت‌هایی که بیشتر پا می‌خورند ساییده نشوند.

8.هر چند وقت یکبار فرش را در هوای آزاد قرار دهید و پشت فرش را، که محل مناسبی برای رشد بید و موریانه و انواع قارچ و کپک است، زیر آفتاب بگذارید.

9.برخی از انواع نورها برای فرش مضر هستند. مثلاً الیاف ابریشم به دلیل پروتئینی بودن در برابر اشعۀ فرابنفش تخریب می‌شود.

10.هنگام گردگیری و نظافت درها و پنجره‌ها را باز بگذارید تا گردوغبار خارج شده و روی فرش ننشیند.

11.فرش را با جاروی خیس جارو نکنید چون پس از مدتی غبار به صورت تودۀ نازکی از گل میان پرزها باقی می‌ماند.

12.مکان‌های رطوبت‌گیر محل مناسبی برای نگه‌داری فرش یا مفروش کردن نیستند. رطوبت باعث کپک و پوسیدگی فرش می‌شود. توصیه شده پس از 3 یا 6 سال فرش‌ها تعویض شوند.

13.پشت فرش‌های با ارزشی که به عنوان تابلو به دیوار است باید به جهت وجود بید و موریانه و...بررسی و با برس نرم گردگیری کرد.

14.برای آویختن فرش به دیوار از میخ و وسایل نوک تیز استفاده نکنید:

الف. استفاده از قاب‌هایی که با دیوار فاصله دارند.

ب.استفاده از گیره‌های مخصوص

ج.قرار دادن فرش بین دو شیشه (به نحوی که به پرزها فشار وارد نشود.)

15.به محض آسیب فرش برای ترمیم آن اقدام کنید تا محل صدمه دیده بیشتر نشود.

16.برای نگه‌داری فرش در انباری آن لوله کرده و نفتالین یا تنباکو لای آن قرار دهید و میان پارچۀ نخی یا کتانی ضدعفونی شده پیچیده و با طنابی ببندید.

 منبع:     https://www.incc.ir/